Van september 2024 tot en met augustus 2025 wordt 80 jaar bevrijding van Nederland herdacht. In Gorinchem vinden diverse activiteiten plaats die gerelateerd zijn aan de Tweede Wereldoorlog. In november 2024 organiseert COC Gorinchem, in samenwerking met Bibliotheek AanZet en het Gorcums Museum, de tentoonstelling 'Kind van de oorlog'. Gedurende deze tentoonstelling worden acht verhalen gedeeld van kinderen die de oorlog hebben ervaren.
De tentoonstelling presenteert verhalen van kinderen uit Joodse, NSB-, verzets- en andere gezinnen die getuige waren van opmerkelijke gebeurtenissen. Het zal bestaan uit twee segmenten: gastsprekers die de oorlog hebben ervaren en een elf meter lange trailer van het Verzetsmuseum Amsterdam. (tekst gaat door na foto)
Verzetsmuseum junior op wielen
Jonge bezoekers worden in de vrachtwagen meegenomen naar het jaar 1940, toen Nederland bezet was door nazi-Duitsland. In vier verschillende huiskamers speuren ze met een opdrachtenboekje naar objecten, foto's, documenten en de bijbehorende verhalen. Hierdoor leren ze over de echte oorlogservaringen van de Joodse vluchteling Eva, Nelly die lid was van de NSB, Jan wiens ouders in het verzet zaten, en Henk uit een doorsnee gezin.
Op een interactieve wijze komen de jonge bezoekers meer te weten over de gebeurtenissen in Nederland tijdens de oorlog en discussiëren ze over thema's als goed en kwaad, conformeren, negeren of opkomen voor anderen. Het Verzetsmuseum Junior op wielen is bedoeld voor leerlingen van groep 7 en 8 van de basisschool, maar staat ook op woensdagmiddag en in het weekend open voor andere bezoekers.
Gastsprekers
Vier kinderen van de Tweede Wereldoorlog zullen hun ervaringen delen. Betty Schols-Meent, Tanja Wolterbeek, Jac Blommert en Hans Suijs zullen hun persoonlijke verhalen vertellen.
Lezing Betty Schols-Meents (kind van een joodse vader)
Betty Schols-Meent, geboren in 1941 in Amsterdam als kind van een Joodse vader en een niet-Joodse moeder, zal spreken in bibliotheek AanZet op maandag 4 november 2024 om 19.30 uur. Na de arrestatie en deportatie van haar vader naar concentratiekamp Mauthausen, waar hij vijf brieven verstuurde, ontving haar moeder een brief terug met het stempel 'Unbekannt', wat later gevolgd werd door de bevestiging van zijn overlijden. Betty's grootouders overleefden de oorlog ook niet; zij werden in juni 1943 gearresteerd en naar vernietigingskamp Sobibor gestuurd, waar ze direct na aankomst werden omgebracht. Betty's doel met haar lezing is om duidelijk te maken dat je niet kunt kiezen waar je geboren wordt, maar wel wat je doet met je leven. Ze benadrukt het belang van nieuwsgierigheid, hoop en het vermogen om soms om jezelf te kunnen lachen.
Lezing Tanja Wolterbeek (Kind uit een NSB-gezin)
Donderdag 7 november 2024, aanvang 19.30 uur, deelt Tanja Wolterbeek haar verhaal.
Haar vader was tijdens de oorlog een beruchte NSB’er, werkzaam voor de Sicherheitsdienst
(SD), en betrokken bij razzia’s en arrestaties in Eindhoven. Na de bevrijding werden Tanja’s
ouders gearresteerd en geïnterneerd in Kamp Vught, terwijl de kinderen in pleeggezinnen
werden ondergebracht. In 1952 volgde een korte gezinshereniging met hun vader, die nog
datzelfde jaar overleed. De rol van Tanja’s ouders tijdens de oorlog bleef binnen het gezin
een taboe, zelfs na het overlijden van haar vader. Haar moeder wilde het verleden niet
loslaten, en haar broers en zusje weigerden erover te spreken. Ze verboden Tanja zelfs om
zich er publiekelijk over uit te laten. Toch liet Tanja zich niet het zwijgen opleggen. In 1986
werd ze benaderd voor een televisie-interview samen met een Joodse overlevende, wat
binnen de familie tot conflicten leidde. Tanja is lid van de Vriendenkring Nationaal Monument
Kamp Vught en was actief bij de Werkgroep Herkenning, die steun biedt aan (klein)kinderen
van ‘foute’ ouders en Duitse militairen. Ze zegt hierover: “Ik heb eindelijk het gevoel dat ik
iets positiefs met mijn oorlogsverleden doe."
Lezing Jac Blommaart (Kind van een alledaags gezin)
Deze lezing is donderdag 14 november 2024 om 19.30 in het Gorcums Museum. Jac
Blommaart werd geboren op 25 februari 1933 in Lamswaarde, Zeeland, als jongste van acht
kinderen. Zijn vader was bakker en zijn moeder werkte in een kruidenierszaak. Toen de
oorlog uitbrak, was Jac zeven jaar oud. Op 10 mei 1940 wekte zijn vader hem en zijn broers
en zussen om naar de Duitse vliegtuigen te kijken. De angst nam toe toen Duitse soldaten
het dorp binnenmarcheerden, en Jac kon niet meer naar school omdat de nazi’s het gebouw
hadden gevorderd. De dreiging van de oorlog werd steeds duidelijker: verduisterde huizen,
zoeklichten en luchtafweergeschut ’s nachts, en Amerikaanse bommenwerpers die
overkwamen. Tijdens het spelen buiten, was Jac getuige van een luchtgevecht waarbij een
jachtvliegtuig werd neergeschoten en schepen op de Schelde onder vuur werden genomen.
Ondanks de moeilijke omstandigheden was er in het gezin Blommaart, met acht kinderen en
een oma, altijd plek voor ‘hongerkinderen’ uit Rotterdam of Schiedam. “Ons huis was erg
vol, maar er was altijd nog plaats voor anderen.” De oorlog had ook directe gevolgen voor
zijn familie: Jac’s oudste broer werd gedwongen in Duitsland te werken voor de
Arbeitseinsatz en zijn zus werd vanwege haar verzetswerk opgepakt en naar kamp Vught
gestuurd. Na de bevrijding werden Engelse soldaten ingekwartierd in hun huis. Jac
Blommaart, gepensioneerd leerkracht. Hij deelt zijn oorlogservaringen graag. “De oorlog
heeft mij doen beseffen dat het om mensen gaat. Het is vooral de burgerbevolking die lijdt.”
Lezing Hans Suijs (Kind uit een verzetsgezin)
Deze lezing is in het Gorcums Museum op donderdag 21 november 2024, aanvang 19.30
uur. Hans Suijs werd in 1943 geboren in Vlijmen, nabij ’s Hertogenbosch. Zijn vader, Herman
Suijs, en diens zussen, Cis en Dré, waren actief in het verzet. In 1944 boden Cis en Dré
onderdak aan verzetsleden die een foute politieman hadden neergeschoten. Door verraad
kwamen de nazi’s dit te weten, waarna Cis werd gearresteerd en naar verschillende kampen
werd gestuurd, waaronder Haaren, Vught, Ravensbrück en Dachau. Ondertussen werd
Zuid-Nederland bevrijd. Hans’ vader sloot zich aan bij de Ordedienst, een verzetsgroep, en
kwam in november 1944 om het leven toen Britse bevrijders hem per ongeluk aanzagen
voor een Duitse infiltrant. Zijn moeder, zwanger en met Hans in haar zorg, besloot te
vertrekken uit Vlijmen. Dit bleek een wijze keuze, want hun huis werd later vernietigd door
een V1-bom. Hans groeide op in een door de oorlog getekende familie. In mei 1945 werd
zijn broertje geboren, en tante Cis keerde terug uit de concentratiekampen. Zijn moeder
stond er alleen voor in de opvoeding, maar kreeg steun van verzetsvrienden. Pas in 2015
ging Hans diepgaand onderzoek doen naar het lot van zijn vader en tante Cis. Hij zegt
hierover: “Veel later heb ik pas beseft wat er allemaal is gebeurd en hoe dat mijn leven heeft
beïnvloed.”
Van 4 tot 25 november is de tentoonstelling ‘Kind van de Oorlog’ te bezoeken.
Alle activiteiten zijn gratis te bezoeken. Voor de gastsprekers zijn reserveringen wel
noodzakelijk vanwege de beperkte capaciteit. De plaatsen kunnen binnenkort gereserveerd
worden bij de balie van Bibliotheek aan zet of online via de evenementenkalender van
Bibliotheek aan zet. (www.bibliotheekaanzet.nl)
